Μ. Μανάκας, παρουσίαση του βιβλίου του Paul Williams "The authority of tenderness".

 

 

Πρόλογος και 1ο κεφάλαιο

Η Αρχή της Τρυφερότητας:

Αξιοπρέπεια κι Αληθινός Εαυτός στην Ψυχανάλυση Paul Williams

Πρόλογος

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, κι έχοντας εργαστεί ψυχαναλυτικά με σοβαρά διαταραγμένους ασθενείς, για μια σειρά ετών, συνειδητοποίησα όπως και άλλοι πριν από μένα, τους περιορισμούς των υφιστάμενων ψυχαναλυτικών εννοιών και τεχνικών για την εργασία με τέτοιους ασθενείς. Συνειδητοποίησα επίσης τους σημαντικούς προσωπικούς μου περιορισμούς. Ο Fairbairn, ο Winnico\, ο Bion, ο Becke\, ο Τολστόι, ο Ντοστογιέφσκι και μια ανάλυση, μεταξύ άλλων, με οδήγησαν να γράψω, το 2009, τον πρώτο τόμο μιας τριλογίας κειμένων (της οποίας το βιβλίο αυτό είναι το τελευταίο μέρος) σχετικά με την απώλεια του εαυτού και τις διεργασίες για την ανάκτηση του. Το πρώτο βιβλίο (Η Πέμπτη Αρχή) είχε ως θέμα του εμπειρίες της ζωής μου, μεταξύ της γέννησης και της ηλικίας των 8 ή 9 ετών. Το κείμενο αυτό ωστόσο δεν είναι μια αυτοβιογραφία, επειδή ο συγγραφέας του βιβλίου και το άτομο για το οποίο γράφεται το βιβλίο δεν είναι το ίδιο πρόσωπο. Το βιβλίο είναι ένα κείμενο που επιχειρεί μια περιγραφή των μεθόδων ενός συγκεκριμένου νου στις προσπάθειές του να επιβιώσει σε εξαιρετικά δυσχερείς συνθήκες. Σαν συγγραφέας ανέλαβα, εκ μέρους αυτού του παιδιού, να φτιάξω μια πιστή και κατανοητή απόδοση των ακατανόητων γεγονότων που έζησε.

Το δεύτερο βιβλίο (To Απόβρασμα) επιχειρεί να συλλάβει τις εμπειρίες ενός πανικόβλητου εφήβου, του μετέπειτα εαυτού του παιδιού που παρουσιάζεται στο πρώτο βιβλίο, καθώς προσπαθούσε να διαπραγματευτεί τις απαιτήσεις ενός εντελώς παράλογου κόσμου. Η διάσχιση, η σκληρότητα και ο τρόμος εκφράζονται από την αποσπασματική γλώσσα στο βιβλίο η οποία απηχεί πρωτόγονες εμπειρίες, συλλαμβάνοντας όχι μόνο την ψύχωση που είναι η εφηβεία αλλά και τι συμβαίνει όταν η απομόνωση και η βαρβαρότητα προσθέτουν σε αυτό το χάος. Από μεγάλη τύχη, αυτό το αγόρι μεταφέρθηκε στην αγροτική Γαλλία στην ηλικία των 17 ετών, όπου η δική του ανθρωπιά έγινε εμφανής και στο ίδιο και βρέθηκαν τα στοιχεία ενός θεμελίου για μια κατοπινή ζωή.

Αυτό το τρίτο και τελευταίο βιβλίο της τριλογίας διαφέρει από τα δύο προηγούμενα βιβλία στο ότι είναι γραμμένο από τον ενήλικο εαυτό των νέων που παρουσιάστηκαν νωρίτερα και λαμβάνει υπόψη πέντε ακόμη δεκαετίες εμπειρίας. Το περιεχόμενό του ποικίλλει μεταξύ των τύπων των εμπειριών που χρειάζεται ένα διαταραγμένο άτομο για να ανακάμψει και της πραγματικής εμπειρίας της ανάκαμψης. Αν και οι έννοιες, οι θεωρίες και οι ιδέες είναι σημαντικές στην ψυχανάλυση και παίζουν ρόλο στην κλινική εργασία, αυτό το βιβλίο δεν είναι ούτε θεωρητικό ούτε επιδιώκει να διδάξει τίποτα. Είναι μια ματιά στις διαδικασίες αλλαγής – πραγματικές, βιωμένες εμπειρίες οι οποίες, αν γίνουν σεβαστές, αντιμετωπίζουν ένα από τα πιο θεμελιώδη ζητήματα που αντιμετωπίζει η ψυχανάλυση και σίγουρα τη μεγαλύτερη ανησυχία των βασανισμένων και μπερδεμένων ατόμων. Αυτό είναι το ζήτημα της αξιοπρέπειας του αληθινού εαυτού. Όλοι κατέχουμε έναν μοναδικό και ανεξήγητο αληθινό εαυτό ο οποίος, όπως έχουν τονίσει σχολιαστές από τον Meister Eckhart έως τον Winnico\, είναι ένα ιερό έδαφος που απαιτεί απομόνωση και έλλειψη παρέμβασης, προκειμένου να θεμελιωθεί και έτσι να διατηρηθεί η ψυχική και ψυχολογική υγεία. Παραδόξως, μόνο μέσω του σεβασμού αυτής της ψυχολογικής κατάστασης επιτρέπεται στην προσωπικότητα του ατόμου να συνδεθεί, να αναπτυχθεί και να ευημερήσει με τους άλλους.

Η άσκηση της ψυχανάλυσης θα μπορούσε να παρομοιαστεί με την αποκατάσταση ενός πίνακα. Ασθενής και αναλυτής προσπαθούν μαζί να σηκώσουν τη βρωμιά και τη φθορά των ετών χωρίς να καταστρέψουν το πρωτότυπο. Όπου εμφανίζεται βλάβη, η επισκευή γίνεται προσεκτικά σύμφωνα με, στο μέτρο του δυνατού, τις προθέσεις του δημιουργού – του Εαυτού του ασθενούς. Η διαδικασία μπορεί να έχει ιδιότητες επιστήμης, αλλά είναι σίγουρα τέχνη. Η επιτυχής ανάλυση, κατά τη γνώμη μου, κάνει διάκριση μεταξύ του αναπτυξιακού Εαυτού του ατόμου, που χρειάζεται βοήθεια, και του Αληθινού Εαυτού, που χρειάζεται μοναξιά και αξιοπρέπεια. Η αποτυχία να γίνει αυτή η διάκριση μεταφέρθηκε εξαιρετικά από έναν στενό μου φίλο με έναν τρόπο που δεν έχω ακούσει ποτέ να τίθεται καλύτερα. Είχε μια εκπαιδευτική ανάλυση όταν ήταν πολύ νεότερος με έναν διαπρεπή αναλυτή ο οποίος, μετά από 5 χρόνια κοινής αναλυτικής εργασίας, πέθανε. Μέσα στη θλίψη και την ανάγκη βοήθειας, του πρότειναν να δει μια άλλη, όχι τόσο επιφανή, αναλύτρια, αλλά κάποια σεβαστή για την κλινική της ικανότητα. Μου είπε: «Η δεύτερη αναλύτριά μου ήταν καλύτερη αναλύτρια από ορισμένες απόψεις, αλλά έβγαλε την ψυχοπαθολογία μου από τις ρίζες. Ο πρώτος μου αναλυτής με ήξερε επίσης, αλλά ήταν πιο ευγενικός». Ένιωθε κατεστραμμένος από τη δεύτερη, πιο «στοχευμένη» ανάλυση. Ίσως η επιστήμη να είχε υπερισχύσει της τέχνης. Ο πρώτος αναλυτής του είχε μια ευαισθησία στα βασικά τρωτά σημεία και τις δυνάμεις του, τον αληθινό του εαυτό – και τα είχε σεβαστεί. Η δεύτερη αναλύτρια είχε αποτύχει να σεβαστεί την αξιοπρέπεια του αληθινού του εαυτού.

Για τα σοβαρά διαταραγμένα άτομα, το δίλημμα του πώς να ζήσουν αντικατοπτρίζει την κλίμακα και τη φύση της εσωτερικής βλάβης. Η προέλευση της διαταραχής είναι ποικίλη, αλλά η ανταπόκριση του ατόμου σε αυτήν είναι αυτό που φέρνει το άτομο στην αναλυτική θεραπεία, για να σώσει τη ζωή του και με κάποια ελπίδα για ουσιαστική αλλαγή. Ο σεβασμός μου για τα άτομα που αναλαμβάνουν μια τέτοια εργασία παραμένει αμείωτος. Η σημαντικότερη συνέπεια της σοβαρής διαταραχής είναι η έκθεση του αληθινού εαυτού. Η διάλυση της προσωπικότητας είναι επικείμενη όταν προκύψει αυτή η έκθεση και φέρνει τον θεραπευτή μπροστά στις μεγαλύτερες ευθύνες του. Η αξιολόγηση του βαθμού ακεραιότητας της προσωπικότητας, συμπεριλαμβανομένου του αληθινού εαυτού, είναι απαραίτητη για να κατανοήσουμε τι μπορεί ή δεν μπορεί να αναμένεται από το άτομο. Η παράβλεψη αυτής της μορφής αξιολόγησης συνεπάγεται τον κίνδυνο να εκτεθούν τα τρωτά σημεία του αληθινού εαυτού, επιδεινώνοντας την κατάσταση του ασθενούς και, στην καλύτερη περίπτωση, να προκληθεί κάποιο είδος προσαρμογής στις αμυντικές ανάγκες ενός κατεστραμμένου εαυτού. Σε αυτό το βιβλίο, με διαφορετικούς τρόπους, μιλάω για την ανάγκη να φροντίσουμε την ιδιωτικότητα και την αξιοπρέπεια του αληθινού εαυτού. Αν αυτό επιτευχθεί, και τα δύο μέρη είναι ελεύθερα να επιδιώξουν όση ανάλυση χρειάζεται η προσωπικότητα, ειδικά την ανάγκη να βιώσουν την οργή ως απάντηση στις διεισδύσεις στον αληθινό εαυτό.