Προσκεκλημένος ομιλητής: κ. Σάββας Σαββόπουλος, 

ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, διδάσκων αναλυτής στην ΕΨΕ, ιδρυτικό μέλος 

και διδάσκων της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας, τακτικό μέλος της 

IPSO.

 

Τίτλος παρουσίασης: 

"Ο ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΣΩΜΑ ΑΠΟ

ΟΥΡΑΝΟ, ΨΥΧΗ ΑΠΟ ΧΩΜΑ"

 

Εισαγωγικό σημείωμα

Η ψυχοσωματική είναι μια ιδιαίτερη κατανόηση του ανθρώπου, ως ενιαίας 

οντότητας σώματος και ψυχισμού. Από την θέσπιση του πολιτισμού, 

θρησκεία, φιλοσοφία και ιατρική επιχείρησαν να συνδέσουν σωματικά 

προβλήματα με διαταραχές στο επίπεδο του ψυχισμού. Τον 19ο αιώνα, στην 

ακμή του γερμανικού ρομαντισμού, ο ψυχίατρος Heinroth χρησιμοποίησε για 

πρώτη φορά την λέξη – έννοια- ψυχοσωματική. Έκτοτε η Ιατρική κάποιες 

φορές συμπεριέλαβε και τον ψυχολογικό παράγοντα, δίπλα σε άλλους 

οργανικούς, για να εξηγήσει την εμφάνιση μιας νόσου. Εδώ και έναν αιώνα 

τα ευρήματα της βιολογίας και της φυσιολογίας, ιδιαίτερα οι έρευνες για 

το στρες, ήρθαν να ενισχύσουν την εντύπωση που υπήρχε για την σχέση 

ανάμεσα στο σώμα και τον ψυχισμό. Δημιουργήθηκε, έτσι, η ιατρική 

ψυχοσωματική, η οποία έχοντας ως αφετηρία την έννοια της ασθένειας, 

επιχειρεί να διερευνήσει όλους τους αιτιολογικούς παράγοντες που 

ενέχονται στην εκδήλωση και την εξέλιξη μιας νόσου (κληρονομικοί, 

οικονομικο- κοινωνικοί, βιολογικοί, τρόπος ζωής και ψυχολογικοί 

παράγοντες).

Η εισαγωγή της ψυχανάλυσης από τον Φρόιντ επέτρεψε στον ίδιο και κυρίως 

τους επιγόνους του, να χρησιμοποιήσουν τις βασικές της έννοιες 

(ενορμήσεις, Εγώ, ψυχικές άμυνες κλπ.) για να κατανοήσουν τους 

σωματικούς ασθενείς. Έτσι αναπτύχθηκε μια ψυχαναλυτική ψυχοσωματική, 

αυτόνομη της ιατρικής ψυχοσωματικής, αλλά όχι ξένη με αυτή. Η 

ψυχαναλυτική ψυχοσωματική έχει ως αφετηρία τον άνθρωπο που νοσεί και 

αποκλειστικά την ψυχική του λειτουργία (την συνήθη, αυτήν πριν την 

εκδήλωση της νόσου και αυτήν κατά την νόσο). Επιχειρεί να κατανοήσει τις 

συγκυρίες και το πλαίσιο ζωής που το άτομο νόσησε. Συνήθως η ψυχική 

αποδιοργάνωση ευνοεί την εκδήλωση της νόσου, ενώ η ψυχική ανασυγκρότηση 

ευνοεί την, κατά το δυνατόν, καλύτερη σωματική υγεία. Εδώ και πολλές 

δεκαετίες χρησιμοποιήθηκαν, πέραν από τις γνωστές φροϋδικές έννοιες και 

άλλες, νεότερες, οι οποίες προήλθαν από κλινικές έρευνες και 

ψυχοθεραπευτικά διαβήματα. Πιο πρόσφατες έννοιες, όπως η μηχανιστική 

σκέψη, η αλεξιθυμία, η θεμελιώδης κατάθλιψη, η κρίση κλπ. προικίζουν 

εννοιολογικά τον θεραπευτή, όχι μόνο στο κλινικό – διαγνωστικό σκέλος, 

αλλά και στο θεραπευτικό σκέλος.

Συχνά, κάποιος νοσεί σωματικά επειδή αδυνατεί να ξεφύγει από την ψυχική 

αναιμία στην οποία τον οδήγησαν τραύματα, πολλαπλές συγκρούσεις και 

εξαναγκασμοί σε συμμόρφωση σε εντολές και επιθυμίες άλλων, ώστε να 

επιβιώσει. Ένα τέτοιο άτομο συνήθως αδυνατεί να εκφράσει τα επώδυνα 

βιώματά του, τα οποία πάγωσαν τα συναισθήματά του και περιόρισαν την 

φαντασιωσική και γλωσσική έκφραση της ιστορίας του. Πιο πολύ βέβαια 

αδυνατεί να βρει τις δικές του επιθυμίες, οι οποίες συνετρίβησαν κάτω 

από ολέθριες συνθήκες, συχνά από την παιδική του ηλικία. Ένας τέτοιος 

ασθενής με τη νόσο, ασυνείδητα, μέσα από έναν ψυχοσωματικό 

ντετερμινισμό, καταφεύγει στο τελευταίο αντικείμενο που πραγματικά είναι 

δικό του, το σώμα του. Τότε, παραδόξως, η νόσος μπορεί να αποτελέσει για 

το άτομο μια ευκαιρία να ανασυγκροτηθεί και ενδεχομένως να έρθει σε 

επαφή με κομμάτια του ψυχισμού του που αγνοούσε, τα οποία ίσως του 

ανοίξουν νέο δρόμο στη ζωή του.

Σάββας Σαββόπουλος

26-05-24